De families Bielders in Houthem (2)

Voor deel  1: klik hier

Lei Bielders

Een nieuwe generatie van kleine zelfstandigen

Harie en Jeu Bielders vonden het timmerwerk van hun vader machtig interessant en waren als bengels niet uit de werk-plaats weg te slaan. Omdat ze opgroeiden tussen de schaafkrullen, was het niet verwonderlijk dat ze de interesse voor het hout met de paplepel kregen ingegoten.

  

De  jongens Jeu (7) en Harie (9)

Jeu ging direct na de lagere school naar de ambachtschool in Meerssen. Harie ging eerst naar de paters in Schimmert, hij was daar intern. Veel eten kreeg hij niet, zodat vanuit het thuisfront zijn bekje moest worden bijgespekt. Na twee jaar hield hij het daar voor gezien en kwam hij terug naar huis. Zijn vader liet er verder geen gras over groeien en zette hem aan het werk in zijn werkplaats. Om bij te leren ging hij in de avonduren naar de tekenschool in Valkenburg. Na de ambachtschool ging ook Jeu bij zijn vader werken, zodat het een echt familiebedrijf werd.

De veranda van huize Mevis (woning is inmiddels afgebroken)

Harie en Jeu konden het goed met elkaar vinden. Ze gingen vaak samen op karwei. Hun eerste grotere klus was de bouw van de veranda in 1925 bij de familie Mevis in de Onderste-straat. Toen hun vader ouder werd, besloten de twee jonge-mannen de zaak samen voort te zetten: de firma Gebrs. Bielders werd opgericht. Toen de werkplaats te klein werd, bouwden ze in 1937 ondanks de crisistijd een groter ‘wèrkes’. Kennelijk hadden ze er genoeg vertrouwen in dat hun samenwerking niet van tijdelijke aard zou zijn. En dat zou ook blijken, want de rest van hun leven zijn ze samen de zaak blijven voeren, wat heel bijzonder was. Hoewel allebei goede vaklui, hadden ze toch verschillende bekwaamheden. Harie was meer de man van het denkwerk en Jeu meer de man van het doen. Harie maakte de teke-ningen, stelde calculaties op en deed de administratie. Jeu was liever met het handwerk bezig, hij was bedreven in het oplossen van prak-tische problemen bij de uitvoering van het werk en het maken van wat ingewikkelder constructies, zoals draai-trappen. Deze kwaliteiten vulden elkaar goed aan, zodat ze samen een hecht koppel vormden, dat zich bij tijd en wijle terugtrok om met elkaar te overleggen in een hoek van de werkplaats of onder de opslagloods.

Een rekening uit 1939

In de praktijk hadden beiden hun eigen vaste klanten. Zo werkte Harie altijd voor het klooster in Vroenhof, waar hij met een bel in de hand door de gangen moest lopen om de zusters te waarschuwen dat er een man in aantocht was. Uiteraard vond hij het niet erg er af en toe toch eentje tegen het lijf te lopen, want er waren best knappe nonnetjes tussen. Jeu werkte altijd voor baron De Selys de Fanson op het kasteel, waar hij het niet kon nalaten om tussendoor in de keuken pret te maken met de dienstmeisjes. Waarbij baron Robert hem geregeld trappeerde met de gevleugelde woorden: ‘Wat haet men sjpas, Mathieu!’.
Het werk dat uitgevoerd moest worden, werd in de werk-plaats op een schoolbord geschreven. Als er een klant nieuw werk kwam opgeven, werd altijd eerst naar dat bord ge-keken. Stond het volgeschreven, dan werd tegen hem gezegd dat hij nog even moest wachten. De klant begreep dan dat hij na enige tijd terug moest komen om te kijken of zijn werk nu wél kon worden opgegeven. Als zijn werk op het bord genoteerd stond, moest hij geduldig afwachten totdat het aan de beurt was. Maar dan werd er ook de actie geleverd, die aan hun goede vakmanschap verplicht was.

Klaar voor transport (jaren '60)

Tot ver in de jaren vijftig bleven ze net als hun vader doods-kisten maken. Soms werd die zelfs van tevoren besteld en dan ging de opdrachtgever even op een plank liggen, opdat ze precies de maat konden nemen. Ook hun kinderen beleefden hier menig plezier aan door als de kist klaar was er even in te gaan liggen. De dienstverlening ging zo ver dat men de opgebaarde dode op verzoek voor de begrafenis inkistte. Ook het maken van grafkruizen met inscripties behoorde tot hun werkzaamheden. Maar niet alleen bij vol-wassenen stonden de Gebrs. Bielders goed aangeschreven. Ook de Houthemse jeugd wist de weg naar hun werkplaats al vroeg te vinden. Ze namen voor hen de tijd om een vlieger in elkaar te zetten, een slee te maken of het speelgoed te repareren. Zo wisten ze de jongeren aan zich te binden om ze later als volwaardige klanten te mogen begroeten.

Briefhoofd

Toch was de beginperiode niet gemakkelijk. In de jaren dertig begon de crisistijd, gevolgd door de Tweede Wereld-oorlog en de schaarste van de periode daarna, waarin het zelfs voor een timmerbedrijf moeilijk was om aan hout te komen. In deze tijden moest de tering naar de nering worden gezet, wat ook voor de huismoeders geen gemakkelijke opgave was. In die tijd hadden de meeste mensen het niet breed en was men nog met weinig tevreden. Elk huishouden probeerde zoveel mogelijk in het eigen onderhoud te voor-zien. Voor het vlees hield men kippen, konijnen en varkens. Wekelijks werd er stevig ‘zwartbrood’ gebakken. In de ‘koalhof’ werden groenten geteeld, bij de boer werd een roede aardappelen gekocht, het fruit uit de tuin werd geweckt, het ‘zoermoos’ werd in stenen baren ingemaakt. Kortom: ook dat was een eigen bedrijfje, maar met moeder de vrouw aan het hoofd. Zo werkten de gezinnen zich door de moeilijke jaren heen.

Overleg in de werkplaats (jaren '60)

Vanaf de jaren vijftig braken betere tijden aan. Voor de kinderrijke gezinnen moesten huizen worden gebouwd en daar profiteerden de Gebrs. Bielders van mee. Met de komst van Nico Bielders, de zoon van Harie, werd het timmer-bedrijf allengs een aannemersbedrijf. Er werden meer knechten aangenomen 1, een moderne VW-pickup aange-schaft, met metselaars en loodgieters samengewerkt. Er werd in die tijd nog ambachtelijk gebouwd, zodat hun hamer-geklop tot in de verre omtrek te horen was.

Na het middageten (jaren '60)

Het waren tijden van hard werken, maar ook van ontspanning als de zaken goed liepen. Zo stuurde Jeu daags na een kermis een van de knechten naar zijn huis om stiekem de overgebleven vlaai uit de kelder te halen, die door zijn vrouw voor verlate kermisgasten werd bewaard. Deze smaakte prima, maar je kunt je voorstellen dat het ’s avonds achter het station plaatselijk stevig onweerde. Het waren goede jaren zonder al te veel problemen. Of het zouden al de files moeten zijn die Harie in het dorp veroorzaakte als hij midden in het drukke zomerseizoen met een slakkengangetje over de Provincialeweg reed en zich niets aantrok van de rij auto’s die achter hem steeds verder aangroeide…
Helaas zou het met de firma anders aflopen dan ze zich gewenst hadden. Het zag er lang naar uit dat Nico als derde generatie timmerman Bielders de zaak zou voortzetten.

Advertentie Land van Valkenburg

Midden in de kracht van zijn leven werd hij echter getroffen door een ongeneeslijke ziekte, zodat de firma zonder op-volger kwam te zitten. Omdat de beide broers de pensioen-gerechtigde leeftijd al gepasseerd waren, zijn ze op 1 januari 1977 met de zaak gestopt. Daarmee kwam niet alleen een einde aan ruim vijftig jaar broederlijke samenwerking, maar ook aan meer dan 70 jaar verbondenheid van de familie Bielders met het beroep van timmerman in de Houthemse gemeenschap.

Harie Bielders (*1906) was in 1934 getrouwd met Lieske Limpens (*1909 in Meerssen), die hij in Vroenhof had leren kennen, toen ze een zieke tante met het huishouden hielp. Hij bleef wonen in het ouderlijk huis in Vroenhof, dat in de loop der jaren een paar maal verbouwd werd. Ze kregen zes kinderen, een jongen en vijf meisjes: Miep (*1935), Nico (*1936), Johanna (*1938), Emma (*1939), Tonny (*1945) en Tiny (*1947).

Trouwfoto (1934)

Harie was een echt gezinsmens. Omdat hij de zaak bij huis had, kon hij zich relatief veel met de kinderen bemoeien. Hij genoot van al dat gekwebbel om hem heen. Er werden veel spelletjes gedaan, plaatjes gedraaid en naar de radio geluisterd. Harie was een geboren verteller, die met span-nende verhalen de kinderen aan zijn lippen wist te krijgen. In de zomer ging hij vaak stiekem ijsjes halen, die natuurlijk met gejuich werden begroet, ook al waren ze soms al een beetje gesmolten. Hij had altijd veel belangstelling voor wat zijn kinderen aan het doen waren en hielp graag een handje mee als dat nodig was. Als er op kamp gegaan moest worden, bracht hij met de VW-pickup de bagage van zo’n zestig kinderen naar het kamphuis in Ulestraten of Epen. Ondertussen bakte Lieske voor iedereen worstjes, zodat het eten de eerste dag snel klaar kon zijn. Nadat Harie meege-holpen had om de boel in te richten, bleef hij graag nog even rondhangen. Dan wist men hem ook nog voor de afwas te strikken, zodat er pas laat afscheid kon worden genomen.

Harie op kamp (1960) met Maria Kuipers en Riet Suijkerbuijk

Er werd bijna nooit tevergeefs een beroep op hem gedaan. Dat kwam natuurlijk omdat de werkplaats aan huis was en de mensen vaak nog ’s avonds langskwamen om iets te laten repareren. Dan werd het gereedschap maar weer voor de dag gehaald om de spullen weer in orde te maken. Ook al kwam dat soms slecht uit omdat hij in de groentetuin aan het werk was. Maar zoals dat vaak bij kleine zelfstandigen het geval is, gaan de klanten altijd vóór en blijven thuis de klusjes liggen. Een andere zaak die hem na aan het hart lag was de vakopleiding van jongelui die een beroep in de bouw zochten. Hij zat jarenlang in de examencommissie van een aantal technische scholen in Limburg om op die manier toe te zien dat er goede handwerkslui op de arbeidsmarkt kwamen.
Ook Lieske had het naast haar gezin best druk met de zaak. Als de ‘manslui’ op karwei waren, moest zij de honneurs waarnemen. Dan stond zij de klanten te woord of ontving de reizigers die langskwamen. En als iedereen in de werkplaats was, moest er koffie worden gezet en bood-schappen van de telefoon worden overgebracht. In de tijd dat er nog doodskisten werden gemaakt, zorgde zij voor de binnenbekleding ervan. Gelukkig was Lieske een gemoede-lijke vrouw, die dat meestal nogal gelaten over zich heen kon laten komen. Zij kon genieten van alle drukte om haar heen. Dat kon haar niet weerhouden om rustig te gaan zitten naaien of handwerken. Ook zette zij zich actief in voor de plattelandsvrouwen, een club die in Houthem veel leden telde en tal van activiteiten in het dorp organiseerde.

Harie en Lies met Miep, Tonny, Johanna, Emma, Nico en Tiny omstreeks 1965

Naast veel blijdschap en geluk bracht het leven hen helaas ook het nodige leed. De ziekte van Nico bracht veel zorgen met zich mee, niet alleen voor het jonge gezin dat naast hen woonde en waarbij ze zeer betrokken waren, maar ook voor de ambities over het voortbestaan van de zaak. Het waren harde klappen toen in 1977 de firma bij gebrek aan een op-volger moest worden opgeheven, Nico in 1979 stierf en ook Lieske vrij spoedig daarna ziek werd en in 1981 op 72-jarige leeftijd stierf. Het is te begrijpen dat Harie door al deze gebeurtenissen de greep op het leven verloor en in 1983 in een bejaardentehuis in Heerlen op 76-jarige leeftijd stierf.

Nico Bielders (*1936) was een vrolijke knaap, die net als zijn vader de werkplaats al vroeg tot zijn speelplaats maakte. Met al die werklui om zich heen is het niet ver-wonderlijk dat hij ook door het timmervak gegrepen werd en naar de ambachtsschool ging om het vak te leren. Maar zijn ambities reikten verder. Hij ging naar de avondcursus om voor uitvoerder te leren. Om de nodige praktijkervaring op te doen ging hij bij het bouwbedrijf van Marcel Muyres in Sittard werken.