Zo zal het gegaan zijn: boven op de bok van een boerenkar gezeten, met alle huisraad achterop geladen, is de familie Bielders op een mooie najaarsdag in 1875 Houthem binnen gereden en daarmee ten tonele verschenen in deze Houthemse geschiedenis.¹ Het hele gezin zat op de kar: Harie Bielders (*1834 in Schimmert), zijn vrouw Mina Pellemans (*1827 in Soerendonk), hun vier kinderen: Marie (*1863), August (*1865), Louis (*1867) en Mathieu (*1869). Ook zijn 70-jarige moeder was erbij, zij was al 30 jaar weduwvrouw en woonde al geruime tijd bij hen in.² Het zal voor de kinderen een hele belevenis zijn geweest, die rit boven op de boerenkar, op weg naar hun nieuwe woonstee. Harie en Mina hadden elkaar leren kennen op kasteel Vaeshartelt, waar ze allebei werkten en in 1863 getrouwd waren. Het jonge gezin had een nieuwe dienstbetrekking gevonden bij de adellijke familie Ruys de Beerenbroeck, die kort daarvoor het landgoed ‘De Vroenhof’ aangekocht en verbouwd had, en nu nieuw personeel zocht. Die avond betrokken ze hun woonruimte in de ruime hoeve aan de Pasweg.³ In deze oude hoeve in vakwerkbouw met een dak van riet bevond zich ook het koetshuis met de paardenstal, het schop voor de werktuigen en de provisiekamers en -zolders. Een waar speeldomein voor de kinderen, dat ze die avond meteen verkend zullen hebben.

Het leven op het landgoed speelde zich af in een kleine gemeenschap van knechten, koetsiers, keukenmeiden, naaisters en kamermeisjes, die voor een deel ook op het landgoed woonden. Men hielp elkaar zoveel mogelijk, en ook al had je het niet breed, je deelde je eten, je spullen en je tijd met de anderen. Er moest hard gewerkt worden: in het huis, in de tuin, in de stal en natuurlijk ook in het eigen gezin. Er was in die tijd nog geen elektriciteit of gas, de was doen en strijken, of ’s winters de kachels stoken, waren klussen die zeer arbeidsintensief waren. Het landgoed ‘De Vroenhof’ was best groot: achter het herenhuis lag de siertuin met perken vol bloemen, een grote vijver en wandelpaden, die doorliepen tot in de beemden, waar de groentetuin en de weiden met fruitbomen lagen.

Harie was naast tuinman ook stalmeester en moest zorgen dat de koetsen en paarden in goede conditie bleven. Mina was naaister, ze verrichte het nodige herstelwerk aan het linnengoed, maar sprong ook regelmatig in de keuken bij als daar veel werk te doen was. Ook de kinderen moesten, toen zij groter werden, de handen uit de mouwen steken. De omgang met de familie Ruys de Beerenbroeck was nogal formeel: jonkheer Jerôme was rechter geweest bij het Hof van Appel in Luik en was een strenge man, die op orde en rust gesteld was. Jonkvrouw Emilie daarentegen was zachtmoediger van karakter en kon met een vriendelijk woord of gebaar zonodig de plooien weer gladstrijken.

Ze werden langzaam ouder. Toen in 1893 jonkheer Jerôme stierf, ging het landgoed over op zijn zoon Karel, een sociaal bewogen man, die ervoor zorgde dat zij ook op oudere leeftijd daar konden blijven wonen. Mina stierf er in 1901 op 73-jarige leeftijd. Harie bleef achter met zijn dochter Marie, die ongetrouwd was gebleven en nu voor hem zorgde. Toen jonkheer Karel gouverneur van Limburg werd, verhuisde hij naar Maastricht en verkocht hij ‘De Vroenhof’. In 1906 verhuisden Harie met zijn dochter Marie naar zijn zoon Louis, die even verderop in Vroenhof was gaan wonen. Daar zou hij uiteindelijk in 1916 op 82-jarige leeftijd sterven.

Marie Bielders (*1863) werd als enigste meisje in het gezin al vroeg bij het huishouden betrokken. Van haar moeder leerde ze vaardig om te gaan met naald en draad en door mee te helpen in de keuken kreeg ze al snel plezier in het koken. Haar kwaliteiten vielen de familie Ruys op en ze nam haar spoedig in dienst. Marie deed haar werk met veel toewijding. Er waren wel jongemannen die ooit naar haar hand dongen, maar ze vond dat ze daar ‘nooit tijd voor had’. Ze zou dan ook altijd vrijgezel blijven. Ze bleef dienstbaar aan anderen, betrouwbaar ook, men kon zich op haar verlaten. Hoewel ze een pittige vrouw was, bleef ze gemoedelijk in de omgang, zodat de mensen graag met haar te doen hadden.

   August in 1887

Mathieu en Anna met Mina, Harie en Mayke omstreeks 1920

Omdat de familie Testa een groot deel van het jaar niet aanwezig was, berustte het toezicht op ‘De Kluis’ voornamelijk bij Mathieu. Een gedeelte van het park werd gebruikt om groenten en fruit te telen. Daarvan moest hij in de winter regelmatig het een en ander met paard en wagen bij de familie in Maastricht bezorgen. Er werden kippen en schapen gehouden, en ’s winters werd op klein wild gejaagd. Er was dus werk genoeg te doen. Er waren permanent twee dienstbodes voor het huishouden aanwezig, een aantal dat in de zomer flink uitgebreid werd als de familie Testa een gedeelte van hun personeel vanuit Maastricht meebracht. Jonk-heer Gaspard was een vooruitstrevend persoon, zo liet hij regel-matig kinderen van verre familie uit de Balkan overkomen om aan te sterken. Deze bleven soms een heel jaar op ‘De Kluis’, waardoor vriendschappen ontstonden die via briefwisseling jarenlang standhielden. Hij was een van de eersten in Houthem die een automobiel aanschafte om daarmee op en neer naar Maastricht te kunnen rijden. Dat gaf natuurlijk heel wat bekijks in het dorp en verleende de bewoners van ‘De Kluis’ extra cachet.

Na enkele jaren leerde hij Mária Speetjens (*1869 in Houthem) kennen. Ze had vrij lang verkering gehad met een Houthemse jongeman, die de relatie abrupt had beëindigd. De twee gekwetste zielen vonden geleidelijk meer dan troost bij elkaar. Louis had inmiddels ontdekt dat hij als vakman méér kon bereiken door voor zichzelf te beginnen. Hij hakte de knoop door en kocht in Vroenhof een stuk grond om er een huis met een kleine werkplaats te bouwen.⁸ Ze trouwden kort daarop in 1905. Toen zijn vader en zuster niet langer op ‘De Vroenhof’ konden blijven wonen bouwde hij een stuk aan zijn huis bij, zodat zij daar konden gaan wonen.

Louis en Mária met Jeu, Tonia en Harie in het voorjaar van 1915

Louis had over werk niet te klagen. Houthem was met al zijn landgoederen en herenboerderijen een relatief welvarend dorp, waar niet beknibbeld werd op het onderhoud van de bezittingen. In 1921 kon hij als eerste in de omtrek een elektrische houtbewerkingmachine aanschaffen, waarmee hij kon schaven, zagen, boren, lijsten maken en slijpen. Het was een hele investering, maar Louis keek vooruit en zag er de praktische voordelen van in. Een timmerman maakte in die dagen van alles: karren, ploegen, tonnen, stoelen, kasten, kozijnen, deuren, zelfs doodskisten. En als er gordijnen opgehangen of ramen geschilderd moesten worden, deed hij dat ook, in die dagen was de klant nog echt koning. Bovendien had Louis van zijn ouders geleerd wat het betekent om dienstbaar te zijn. Hij wist altijd de juiste toon te vinden en kon met iedereen goed opschieten. Tot zijn klanten hoorden vrijwel alle bekende namen in het dorp: Nève, Poswick, Selys de Fanson, Van der Vegte, Erens, Testa, maar ook de gemeente, de kerk en het klooster. In die tijd werd alles nog op de lat bijgeschreven en ging hij ééns in de zoveel tijd met de rekening langs de deur. Bij het uitbetalen werd dan vaak een ‘drupke’ geschonken, zodat hij wat spraakzamer dan gewoonlijk werd. Bij thuiskomst kon men hem dan ook wel eens op een van zijn diepzinnige uitspraak betrappen, zoals: ‘Wae mèt hout umgeit, lièrt in gedöld en einvoud’.

Sjeng Bielders (*1915) was een nakomertje in het gezin. Toen zijn moeder stierf was hij pas 9 jaar en op zo’n leeftijd mis je een moeder erg. Sjeng was de meest technische van de drie jongens en wilde machine-bankwerker worden. Hij was pas van school en nog minderjarig toen zijn vader stierf. In een briefje dat na zijn dood gevonden werd bleek zijn vader nogal bezorgd over hem: ‘Houd vooral een oog op Jan. Zorg dat die ook zijn bestemming bereikt en niet van de weg afdwaalt’.