Is pastoor Claessens vergeten?
Fons Heijnens
Als je je verdiept in
de plaatselijke geschiedenis, dan word je voortdurend
geconfronteerd met namen van inwoners en namen van min of meer
bekende persoonlijkheden. Niet zelden gaat er achter zo'n naam
een heel verhaal schuil.
Een toevallige
ontmoeting met de heer N.J. Bartels, oud-directeur van de
Maastrichtse Spaarbank, leidt ons deze keer naar een - in
Houthem minder bekende - persoonlijkheid: pastoor Joannes
Leonardus Mattheus Claessens. Hij was een bijzonder mens.
Zijn naam lijkt in Houthem niet zo bekend of te zijn vergeten,
en dat terwijl deze geestelijke aan het einde van de vorige
eeuw als jonge kapelaan een van de actieve behartigers van de
arbeidersbelangen in Maastricht was.
Een sfeervolle
beschrijving van de Maastrichtse tijd van kapelaan Claessens
vonden we in de jubileumuitgave van de Maastrichtse Spaarbank
(1976), waaruit we met toestemming van de auteur Bartels een
gedeelte overnamen.
Mestreech:
Hoonderd joar geleije. 't Waor in d'n tied tot 't
Mooswief häör spruutjes en poor verkoch op 'n baank veur 't
"Roed Kruiske" op de Mèrret. D'n tied boe in me de gooj boter
vaanoaf 't kuulblaad koch. 't Pottemenneke bijj "Grien" op de
nere ziene have liter aajt droonk oet de haolkan en 't
daagloen vaan 'nne brouwersknech, 'nne poompemeeker, 'nne
bloozer of 'nne moeleur vaan eine gölde-fieftig tot
ein-twie-en-tachetig loag.
Mestreech had zien
"groet febrik" van Menier Pièrre en ... zien pottemennekes. 't
Had de geslote hoezer vaan de riechaards, mèr 't had auch "de
Bouw" in de Sint Theunisstroat, tegeneuver 't "Groet Febrik";.
Zoe te zegke 'n minsepakhoes mèt zien bekans 400 bewoeners oet
72 hoeshawwes. Zeve verdepinge hoeg, 84 kamers. Erremooj
woar trôf, neet allein umtot de verdeenste te wienig waor, mèr
auch umtot väöl manslui hun hoeshawwes tekort doge doordat ze
hunne keijzjem naor de kroeg brachte.
In de melee vaan
riekdom en erremooj, boe veural bijj de lèste oondaanks d'n
ielend, tocg nog väöl Gelouf waor, wèrrekde de Geistelikheid
op de meneer van d'n tied boe in geleef woort.
Roond de Sint
Methijstoore späölde zich in deen tied hiel gèt aof!! 't
Waos in die parochie boe 'nne kaplaon, J.L.M. Claessens,
dirrekteur vaan 'n Gaodsdeenstige Vereiniging "De
Aartsbroedersjap vaan de Hèllige Familie" waor. Die
vereiniging tèlde mie es doezend lede, wat gein woonder is es
me wèt tot toender-tied hiel gèt miejer lui daor woende es
allewijl. Neet allein 't Goadsdeenstig leve zoag dee
kaplaon woer te make oonder zien sjäöp. Heer zaog, sjus umtot
heer mèt zien lui mètleefde, wat ze tekort kaome in de
maotsjappijj. Heer zoag de levesstiel vaan de mieste en
perbeerde hun de noedzaak bijj te bringe auch aon later te
dinke.
|
|
't Waos neet wie dat allewijl is!!
Bijj krenkdes waor
gein kraankekas, die 'n oetkiering verzörregde en d'n awwen
daag brach miestal groeten erremooj mèt. 't Gedach aon "de
zörreg veur later" woort vasgepind in de opriechting vaan 'n
spoarbaank oonder de lede vaan de H. Familie.
Bijj kaplaon
Claessens thoes waor de ierste vergadering vaan 't bestuur
vaan de spaorbaank op 27 aprèl 1876. 't Bestuur bestónt
oet ierelede vaan de H. Familie. Kaplaon Claessens waor d'n
ierste veurzitter en es sikkertaris-bookhawwer woort beneump
d'n Hier P.H.A. Slijpen. Aander bestuurslede waore de Hiere:
Th. Hanssen, G. Beckers, J. Gadiot, E. Hustinx, J. Nijst, Mr.
E. de Ras en Mr. G. Straetmans.
Umtot de H. Familie
es Gaodsdeenstige Vereiniging geine rechtspersoen waor, woort
de spaorbaank oondergebrach in de "Instelling tot
Ondersteuning vaan Behoeftige Arbeiders", en auch die woort
geneump "Spaorbaank vaan de H. Familie". De statute zaoge
't leech op 4 juli 1876 en de spaorbaank kós häör ierste
klante oontvange. Dat gebäörde op zoondag, nao de Hoegmès. "De
spaorbaank", dat waos de zaol bove 't kösterhoes, allewijl
Bosstroat 101. Twie Hiere vaan 't bestuur zaote achter 'n
taofel en de spaorder "Kaom achter 'nne sjerrem", zoetot 'nne
naober 'm neet op zien vinger kós kieke. De bedoeling vaan de
opriechter vaan de spaorbaank is meujelik in 't Mestreechs te
vertaole.
Heer spraok daan auch
in het hoeg Hollands:
".... 'n mooie
gelegenheid om voor zichzelven groote voordelen te vergaderen
voor den Hemel, daar toch het goede werk dat hier wordt
begonnen ten doel heeft, bij den armen en onwetenden werkman
spaarzaamheid op te wekken en hem alzoo enigermate te
vrijwaren tegen de ongelukkige gevolgen, welke de armoede in
de regel met zich sleept..."
De gooi winse vaan de
veurzitter kaplaon Claessens zien bewoerheid gewoorde. 'n
Laank leve tot noe touw hoonderd jaor, is de spaorbaank
besjore gewees. 'nne Levensgaank boe in ze gelökkig altied de
weeg heet blieve goon, boeveur ze waor opgeriech. Allein, noe
honderd jaor later, leve veer aanders, mèr spreke dezelfde
toal: "In de gemeinsjap te leve mèt de minse, es mins te
blieve mètleve, hèlt ouch in: te liere en te laote
spaore!&"
't Ierste "jubbeleij"
dat de spaorbaank vierde waor geliek 'n aofsjeid. D'n
opriechter-veurzitter, waor twellef-en 'n-haaf jaor aon de
spaorbaank, toen heer pestoer woort in 't Maosdörrep
Ittere. |