De familie Neutelings en de
"Koningsstoel"
Fons Heijnens
Op de hoek van de
Muss(ch)enput en de Geulweg, vlakbij hotel "Berg en Dal" ligt
een perceel, dat plaatselijk bekend is onder de naam "de
Koningsstoel". De naam "Coeninksstoel" is al lang bekend
en werd reeds in het Pachtboek van 1526/1527 genoemd. Karel de
Grote zou hier zijn buitenverblijf hebben gehad en volgens
overlevering lagen hier vroeger wijngaarden. In 1936 werd dit
perceel gekocht door Thei Neutelings, die er in 1939 een mooi
vakantiehuis liet bouwen.
Wie was die Thei
Neutelings?
Theodorus Renerus, zoals zijn
doopnamen luidden, werd op 30 november 1892 in Berg aan de
Maas (Urmond) geboren als oudste zoon van Willem Neutelings en
Cornelia Vaessen. Het echtpaar Neutelings kreeg 14 kinderen,
waarvan slechts de helft de volwassen leeftijd bereikte. Het
gezin had het, zoals overigens in die tijd bij het merendeel
van de Limburgse plattelandsbevolking het geval was, niet
breed. Evenals zijn broers moest Thei al vroeg de handen uit
de mouwen steken en moest hij meewerken op de kleine
boerderij. Op 10-jarige leeftijd werkte hij al van 's ochtends
vroeg tot 's avonds laat in de plaatselijke steenfabriek. Thei
was muzikaal aangelegd en op school was hij een goede
leerling. Alras bleek dat in hem ook een zakenman schuil
ging.
Door de mobilisatie belandde
hij onder meer in Maastricht, Bergen op Zoom en Harderwijk,
waar hij zijn vrouw Heintje van Deenen leerde kennen. Na wat
omzwervingen verhuisden zij uiteindelijk naar Bergen op Zoom
waar hij bij de wafelfabriek Loose een baan kreeg.
In een tijd dat het voedsel
alleen nog onverpakt werd verkocht, kwam Thei op het
idee van de verpakte kinderbiscuit. Loose zag niets in dat
idee en Thei besloot daarom voor zichzelf te beginnen. Met
geleend geld begon hij in het failliete broodfabriekje aan de
Z.O. singel. Het bekende Liga-koekje werd daar geboren en
gefabriceerd. Thei werd later een succesvol Brabants
industrieel.
De geboortestreek bleef hem
echter trekken en regelmatig bracht hij er zijn vakanties
door. Een goede kennis van hem, de Bredase grottenkenner Willy
Verster, die hier geen onbekende was en veel over de Limburgse
grotten publiceerde, maakte hem opmerkzaam op het idyllisch
gelegen hotel "Berg en Dal" in Geulhem. Daar brachten Thei met
zijn gezin vanaf het midden van de jaren dertig regelmatig
kortere of langere vakanties door en leerden zij de eigenaars,
de familie Heuts, goed kennen. Het beviel hen daar dermate
goed, dat zij ijverig op zoek gingen naar een geschikt
grondstukje of vakantiehuisje.
Lang hoefden zij niet te
zoeken. In 1936 werden de Limburgse bezittingen van de in
Brussel wonende weduwe Fanny Zuyderhout-Enthoven door de
Haarlemse Hypotheekbank openbaar geveild, omdat zij haar
hypotheekverplichtingen niet kon nakomen. Tot die bezittingen
behoorden de Geulhemmermolen (in bezit van Zuyderhout sinds 31
mei 1920), hun tussen 1918 en 1921 gebouwde en toentertijd
leegstaande villa (nu kasteel "Geulzicht") en enkele nabij
hotel "Berg en Dal" gelegen percelen, waaronder ook een
perceel, dat plaatselijk bekend was als "de Koningsstoel".
De gemeente Berg en Terblijt
werd 'op zeer laakbare wijze' eigenaar van de Geulhemmermolen.
Thei Neutelings - tijdens de openbare veiling van 1 oktober
1936 in hotel "Berg en Dal" schijnbaar de enige die voor het
perceel "de Koningsstoel" belangstelling had - werd voor het
bedrag van fl. 845.15 eigenaar van het perceel.
Op dat heuvelachtige perceel werd begin 1939 begonnen
met de bouw van een geheel uit Limburgse bouwmaterialen
opgetrokken vakantiehuisje. Voor de onderbouw van de gevels
werd Kunrader steen gebruikt, de metselsteen kwam uit Beek,
berkenstammen uit het eigen bos werden gebruikt voor de
kolommen van de veranda en pergola, de dakpannen kwamen uit
Tegelen en de glas-in-loodramen werden gemaakt in een
Meerssens atelier. De bouwkosten bedroegen ca. fl.
2.000. Het waren in die tijd toch behoorlijke uitgaven voor
het gezin Neutelings, dat het financieel gezien nog niet
zo breed had; Thei verdiende in die tijd fl. 300 bruto per
maand.
In augustus 1939 kon de
familie de eerste vakantie in het optrekje doorbrengen. Er
volgden nog vele en lange vakanties met de kinderen, vele
kleinkinderen en andere familieleden. In de loop der jaren
werd "de Koningsstoel" uitgebreid en van meer comfort
voorzien. |
|
Met de Liga-kindervoeding ging
het intussen goed en Thei experimenteerde verder en ontdekte
o.a. een nieuwe en gepatendeerde methode voor het uitsteken
van het Liga-deeg. Zoon Willem, geboren in 1916, werkte
inmiddels ook bij het bedrijf en verlegde de grenzen. In
België kwam Liga onder "Betterfood" uit en met
"Sanovite" kwam er een variant op het Zweedse knäckebröd op de
markt.
Met het
experimenteerbedrijf "de Vuurslag", waar Thei Neutelings
zijn oven- en machinetechnische vindingen op bruikbaarheid en
commerciële bruikbaarheid testte, ging het ook
goed.
Zoon Willem nam in 1953 de
zaken over en wist Liga af te zetten in het buitenland. Op 6
juni 1953 werd de nieuwbouw in Roosendaal in gebruik genomen.
Thei Neutelings heeft nooit
stilgezeten en in z'n spaarzame vrije tijd las en studeerde
hij veel. Ook schreef hij korte verhalen. Op 75-jarige
leeftijd liet hij zich zelfs nog inschrijven aan de Technische
Hogeschool Aken, waar hij filosofie ging studeren. Op zijn
81ste studeerde hij af op de denkwereld van de existentialist
Martin Heidegger. De Newport Universiteit verleende hem in
december 1980 – hij was toen al 88 - de titel doctor in de
filosofie.
"De Koningsstoel" werd minder
en minder bezocht en langzaam zette het verval zich in. Er
waren er nog maar weinigen die er zo nu en dan
verbleven. Hoewel Thei op andere gebieden al het een en
ander aan boeken geschreven had, verscheen zijn eerste en
enige dichtbundel toen hij al 90 jaar oud was. In
verschillende gedichten omschreef hij zijn liefde voor "de
Koningsstoel", maar komen deed hij er niet meer. Een kleinzoon
hield met beperkte middelen de boel nog in ere en nam de
liefde over. Hij was de enige.
Thei was al vroeg
weduwnaar. Zijn vrouw Heintje overleed op 18 juli 1952. De
laatste jaren van zijn arbeidszame leven woonde hij in
Brasschaat (B.). In 1994 overleed hij, bijna 102 jaar oud.
Thei Neutelings was Commandeur in de ridderorde van het
Heilig Graf van Jeruzalem, officier in de orde van Oranje
Nassau en ereburger van Roosendaal. Hij kreeg het
Mobiliteitskruis 1914-1918 en de pauselijke onderscheiding
Gregorius de Grote. Na zijn overlijden werd "de
Koningsstoel" verkocht en de opbrengst verdeeld onder zijn
kinderen.
De familie Neutelings was een
muzikale familie. Op jeugdige leeftijd speelde Thei trompet in
een dansorkestje dat hij met z'n broers begon. Later, toen hij
een eigen gezin had, werd 's zondags veel gemusiceerd. Zelf
speelde hij dan blokfluit, zijn zoon Jac speelde piano en
mondharmonica en zijn oudste zoon Wim viool. De rest van het
gezin zong.
Na het overlijden van Thei,
haalde een kleinzoon een aantal bevriende muzikanten bij
elkaar om "Koningsstoel" op te nemen, ontstaan uit
flarden tekst uit Thei's gedichten. Vanaf dat moment bestond
de band TEI, genoemd naar zijn opa Thei Neutelings.
In Friesland werd in zomer en
najaar van 1996 de eigen beheer-cd "Tei"
opgenomen, met de volgende tekst:
KONINGSSTOEL (Lage, Deutchmark /
Fibbe) Voorzichtig valt de lente in het dal
Trots lig jij daar mooi te zijn Ik kan je zien vanaf
de waterval En als het even kon Zou ik bij je zijn
De kinderen, ze zijn al lang verdwenen Moeder is al
vele jaren dood Ik zoek nog steeds de dingen die we
deelden En nog eenmaal wil ik slapen in jouw schoot
Langzaam laat de nacht zich vallen Over weelde van
weleer Laat nog eenmaal aan je warmen Voor de
allerlaatste keer Binnen trekt de kilte door de gangen
Langs gebroken glas en lood Het schilderij dat steeds
is blijven hangen En de wereld daarbuiten Zo oneindig
groot Er hebben er zoveel van je gehouden En ik
misschien nog wel het allermeest En van alle
plichtsgetrouwen Is er niemand, niemand meer Bij je
terug geweest
Geraadpleegde bronnen: -
Feestgids t.g.v.
90ste verjaardag van Neutelings (nov.
1982) - Website:
www.xs4all/~grootf/indextei.htm#main |