De familie Neutelings en de "Koningsstoel"


De familie Neutelings en de "Koningsstoel"

Fons Heijnens 

Op de hoek van de Muss(ch)enput en de Geulweg, vlakbij hotel "Berg en Dal" ligt een perceel, dat plaatselijk bekend is onder de naam "de Koningsstoel".
De naam "Coeninksstoel" is al lang bekend en werd reeds in het Pachtboek van 1526/1527 genoemd. Karel de Grote zou hier zijn buitenverblijf hebben gehad en volgens overlevering lagen hier vroeger wijngaarden. In 1936 werd dit perceel gekocht door Thei Neutelings, die er in 1939 een mooi vakantiehuis liet bouwen.

Neutelings

Wie was die Thei Neutelings? 

Theodorus Renerus, zoals zijn doopnamen luidden, werd op 30 november 1892 in Berg aan de Maas (Urmond) geboren als oudste zoon van Willem Neutelings en Cornelia Vaessen. Het echtpaar Neutelings kreeg 14 kinderen, waarvan slechts de helft de volwassen leeftijd bereikte. Het gezin had het, zoals overigens in die tijd bij het merendeel van de Limburgse plattelandsbevolking het geval was, niet breed. Evenals zijn broers moest Thei al vroeg de handen uit de mouwen steken en moest hij meewerken op de kleine boerderij. Op 10-jarige leeftijd werkte hij al van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat in de plaatselijke steenfabriek. Thei was muzikaal aangelegd en op school was hij een goede leerling. Alras bleek dat in hem ook een zakenman schuil ging.

Door de mobilisatie belandde hij onder meer in Maastricht, Bergen op Zoom en Harderwijk, waar hij zijn vrouw Heintje van Deenen leerde kennen. Na wat omzwervingen verhuisden zij uiteindelijk naar Bergen op Zoom waar hij bij de wafelfabriek Loose een baan kreeg.

In een tijd dat het voedsel alleen nog onverpakt werd verkocht,  kwam Thei op het idee van de verpakte kinderbiscuit. Loose zag niets in dat idee en Thei besloot daarom voor zichzelf te beginnen. Met geleend geld begon hij in het failliete broodfabriekje aan de Z.O. singel. Het bekende Liga-koekje werd daar geboren en gefabriceerd. Thei werd later een succesvol Brabants industrieel.

De geboortestreek bleef hem echter trekken en regelmatig bracht hij er zijn vakanties door. Een goede kennis van hem, de Bredase grottenkenner Willy Verster, die hier geen onbekende was en veel over de Limburgse grotten publiceerde, maakte hem opmerkzaam op het idyllisch gelegen hotel "Berg en Dal" in Geulhem. Daar brachten Thei met zijn gezin vanaf het midden van de jaren dertig regelmatig kortere of langere vakanties door en leerden zij de eigenaars, de familie Heuts, goed kennen. Het beviel hen daar dermate goed, dat zij ijverig op zoek gingen naar een geschikt grondstukje of vakantiehuisje.  

Lang hoefden zij niet te zoeken. In 1936 werden de Limburgse bezittingen van de in Brussel wonende weduwe Fanny Zuyderhout-Enthoven door de Haarlemse Hypotheekbank openbaar geveild, omdat zij haar hypotheekverplichtingen niet kon nakomen. Tot die bezittingen behoorden de Geulhemmermolen (in bezit van Zuyderhout sinds 31 mei 1920), hun tussen 1918 en 1921 gebouwde en toentertijd leegstaande villa (nu kasteel "Geulzicht") en enkele nabij hotel "Berg en Dal" gelegen percelen, waaronder ook een perceel, dat plaatselijk bekend was als "de Koningsstoel".

De gemeente Berg en Terblijt werd 'op zeer laakbare wijze' eigenaar van de Geulhemmermolen. Thei Neutelings - tijdens de openbare veiling van 1 oktober 1936 in hotel "Berg en Dal" schijnbaar de enige die voor het perceel "de Koningsstoel" belangstelling had - werd voor het bedrag van fl. 845.15 eigenaar van het perceel.

Op dat heuvelachtige perceel werd begin 1939 begonnen met de bouw van een geheel uit Limburgse bouwmaterialen opgetrokken vakantiehuisje. Voor de onderbouw van de gevels werd Kunrader steen gebruikt, de metselsteen kwam uit Beek, berkenstammen uit het eigen bos werden gebruikt voor de kolommen van de veranda en pergola, de dakpannen kwamen uit Tegelen en de glas-in-loodramen werden gemaakt in een Meerssens atelier.  De bouwkosten bedroegen ca. fl. 2.000. Het waren in die tijd toch behoorlijke uitgaven voor het gezin Neutelings, dat het  financieel gezien nog niet zo breed had; Thei verdiende in die tijd fl. 300 bruto per maand. 

In augustus 1939 kon de familie de eerste vakantie in het optrekje doorbrengen. Er volgden nog vele en lange vakanties met de kinderen, vele kleinkinderen en andere familieleden. In de loop der jaren werd "de Koningsstoel" uitgebreid en van meer comfort voorzien. 

 

Met de Liga-kindervoeding ging het intussen goed en Thei experimenteerde verder en ontdekte o.a. een nieuwe en gepatendeerde methode voor het uitsteken van het Liga-deeg. Zoon Willem, geboren in 1916, werkte inmiddels ook bij het bedrijf en verlegde de grenzen. In België kwam Liga onder "Betterfood" uit en met  "Sanovite" kwam er een variant op het Zweedse knäckebröd op de markt.

Liga

Met het experimenteerbedrijf  "de Vuurslag", waar Thei Neutelings zijn oven- en machinetechnische vindingen op bruikbaarheid en commerciële bruikbaarheid testte, ging het ook goed.

Zoon Willem nam in 1953 de zaken over en wist Liga af te zetten in het buitenland. Op 6 juni 1953 werd de nieuwbouw in Roosendaal in gebruik genomen.  

Thei Neutelings heeft nooit stilgezeten en in z'n spaarzame vrije tijd las en studeerde hij veel. Ook schreef hij korte verhalen. Op 75-jarige leeftijd liet hij zich zelfs nog inschrijven aan de Technische Hogeschool Aken, waar hij filosofie ging studeren. Op zijn 81ste studeerde hij af op de denkwereld van de existentialist Martin Heidegger. De Newport Universiteit verleende hem in december 1980 – hij was toen al 88 - de titel doctor in de filosofie.  

"De Koningsstoel" werd minder en minder bezocht en langzaam zette het verval zich in. Er waren er nog maar weinigen die er zo nu en dan verbleven.
Hoewel Thei op andere gebieden al het een en ander aan boeken geschreven had, verscheen zijn eerste en enige dichtbundel toen hij al 90 jaar oud was. In verschillende gedichten omschreef hij zijn liefde voor "de Koningsstoel", maar komen deed hij er niet meer. Een kleinzoon hield met beperkte middelen de boel nog in ere en nam de liefde over. Hij was de enige. 

Thei was al vroeg weduwnaar. Zijn vrouw Heintje overleed op 18 juli 1952. De laatste jaren van zijn arbeidszame leven woonde hij in Brasschaat (B.). In 1994 overleed hij, bijna 102 jaar oud.
Thei Neutelings was Commandeur in de ridderorde van het Heilig Graf van Jeruzalem, officier in de orde van Oranje Nassau en ereburger van Roosendaal. Hij kreeg het Mobiliteitskruis 1914-1918 en de pauselijke onderscheiding Gregorius de Grote.
Na zijn overlijden werd "de Koningsstoel" verkocht en de opbrengst verdeeld onder zijn kinderen.

De familie Neutelings was een muzikale familie. Op jeugdige leeftijd speelde Thei trompet in een dansorkestje dat hij met z'n broers begon. Later, toen hij een eigen gezin had, werd 's zondags veel gemusiceerd. Zelf speelde hij dan blokfluit, zijn zoon Jac speelde piano en mondharmonica en zijn oudste zoon Wim viool. De rest van het gezin zong. 

Na het overlijden van Thei, haalde een kleinzoon een aantal bevriende muzikanten bij elkaar om  "Koningsstoel" op te nemen, ontstaan uit flarden tekst uit Thei's gedichten. Vanaf dat moment bestond de band TEI,  genoemd naar zijn opa Thei Neutelings.

In Friesland werd in zomer en najaar van 1996 de eigen beheer-cd  "Tei"  opgenomen, met de volgende tekst: 

KONINGSSTOEL (Lage, Deutchmark / Fibbe)  
Voorzichtig valt de lente in het dal
Trots lig jij daar mooi te zijn
Ik kan je zien vanaf de waterval
En als het even kon
Zou ik bij je zijn
De kinderen, ze zijn al lang verdwenen
Moeder is al vele jaren dood
Ik zoek nog steeds de dingen die we deelden
En nog eenmaal wil ik slapen
in jouw schoot
Langzaam laat de nacht zich vallen
Over weelde van weleer
Laat nog eenmaal aan je warmen
Voor de allerlaatste keer
Binnen trekt de kilte door de gangen
Langs gebroken glas en lood
Het schilderij dat steeds is blijven hangen
En de wereld daarbuiten
Zo oneindig groot
Er hebben er zoveel van je gehouden
En ik misschien nog wel het allermeest
En van alle plichtsgetrouwen
Is er niemand, niemand meer
Bij je terug geweest 

Geraadpleegde bronnen:
- Feestgids t.g.v. 90ste verjaardag van Neutelings  (nov. 1982)
-
Website: www.xs4all/~grootf/indextei.htm#main
  


Gepubliceerd in 't Sjtegelke, (2001) nr 15, p. 1-4


naar boven

© Heemkundevereniging Houthem-St. Gerlach

Geen menu? Klik hier!