Gevelstenen in Houthem en Geulhem : Vroenhof 86a - Vroenhof 88


Gevelstenen in Houthem en Geulhem (14) :
Vroenhof 86a en Vroenhof 88

John Odekerken

Vroenhof 86a:

Bakstenen woonhuis (voorheen boerderij) met houten seg-mentboog vensters en zadeldak. Frontgevel met lange, smalle, rechthoekige naar voren springende, pilasterachtige versieringen (zgn. lisenen). Boven de vensters bevinden zich doorlopende decoratieve richels. Langs de dakrand treffen we een reliëfversiering aan in baksteen. Aan de oostgevel bevinden zich steunbeerachtige pilasters in het achterste gedeelte. De grote schuur is rond de poortopening afgewerkt met siermetselwerk en een hardstenen sluitsteen. De families G. Frissen-Frissen (Vroenhof 86a) en J. Frissen-Kuipers (Vroenhof 86b) zijn de tegenwoordige bewoners.

Vroenhof 88:


Hoeve Houthemmerhof
19    G.F. - G.S.    40

Woning opgemetseld in 2 soorten baksteen met houten rechthoekige T-vensters, houten rondboog deur en zadeldak. Diepliggende ingangspartij met glas in lood bovenlicht. Sier-metselwerk boven de ingangspartij en hardstenen gevelsteen. Het huis werd in opdracht van Giel Frissen en Guillaumine Souren in 1940 gebouwd
De woning is van belang vanwege de voorbeeldfunctie qua toegepaste stijl in de periode 1850-1940 in deze plaats.
Tegenwoordige bewoner is dhr. Ch. Bouwens (Vroenhof 88).
Op de erachter gelegen eigenlijke oude Houthemmerhof wonen tegenwoordig de fam. W.T. Fulmer-Bouwens (Vroen-hof 88b) en J. Arntz-Seymonsbergen (Vroenhof 88a).

Het gaat te ver om in het kader van bovenstaande gevel-stenen alle eigenaren c.q. halfwinnen en pachters van de Houthemmerhof sinds de 15e eeuw in dit artikel te gaan op-sommen. Vandaar dat ik mij beperk tot de laatste periode vanaf eind 19e eeuw tot heden.

De Houthemmerhof was gelegen ten noorden van de “Landstraat” te Vroenhof. Er was waarschijnlijk geen verband tussen deze hoeve en de oude Vroenhof. Naast de Houthem-merhof lag de Berber- of Barbarasteeg (nu verdwenen) aan-sluitend aan de Meerssenerweg en de Stevensweg. De steeg opgaand stond omstreeks 1600 een eik, waaromheen diverse woningen en een hofstede lagen. Het betreft daar dus een zeer oud stukje Houthems grondgebied.

Schilderij van de toegangspoort van de Houthemmerhof, waarschijnlijk rond 1860 door W.A. Nacken geschilderd. Boven de poort is nog heel even iets te zien van een sluitsteen met een sterachtige bloem er op, waarboven een gevelsteen met de vermoedelijke datum 1572.
De poortdeuren scharnierden op een in de grond zittende blauwe steen, waarvan de linker nog steeds zichtbaar is vlak naast het huis van dhr. Bouwens
.

De eeuwenoude Houthemmerhof was in verval geraakt en uit een opgesteld rapport bleek dat het een en ander nodig ver-nieuwd moest worden aan het huis in vakwerkbouw en met stro bedekte daken: “De schuur is geheel ontreponeert. De hoofdgevel geheel met een buijk en al de houten gebarsten. De 2e en 3e balk met rij houte bogen gebroken. De suijd muur geheel met de boog uitgeperst. De hele schuur buiten lood. De stallen aan de westseijde geheel ontreponeert, zoo door het bersten der houten als uitpersen der muren, waardoor dezelve in gevaar zijn van instorten. Aan de straat de mueren van het huis ter hoogte van 10 voet, moet noodzakelijk vernieuwd worden. De beide schoorstenen van het huis af te breken, wegens brandgevaar. De put zoover als buiten de grond te repareren.“
De kosten van de vernieuwing bedroegen ƒ 4.500,- . De nieuwe eigenaar A. Bemelmans, advocaat in Maastricht, kocht de hof voor ƒ 45.000,- . De nieuwe pachter was Ferdi-nand Kleuters, geboren in 1790 te Bunde.
Hij huwde in 1824 met M.A. Indemans, geboren in 1797 te Ohé en Laak. Willem Kleuters (1839-1899), zoon van Kleuters op de Houthemmerhof huwde in 1874 met Maria Christine Geuskens (1836-1887); hij hertrouwde in 1889 met Philomena Crolla (1847-1912).

M.b.t. de hierboven vermelde put op de binnenplaats van de Houthemmerhof valt nog e.e.a. te vermelden. Volgens de nog in leven zijnde mw. Mullers-Duchateau (geboren: 12 juli 1912) zou op haar 8e levensjaar, dus in 1920, de oude vrouw Frissen daar in de put verdronken zijn. Na veel zoekwerk bleek inderdaad dat op 19 maart 1920 een zekere Anna Maria Martens (naaister van beroep), getrouwd met Johannes Jozephus (Jozeph) Frissen, in Houthem is overleden. De vraag is nu of deze overledene de bedoelde “oude vrouw Frissen” is geweest. De naam van haar vader, Jan Martens, zou echter wel de initialen JM in de gevelsteen uit 1894 kunnen verklaren. Dat zou dan wel betekenen dat de familie Martens al in 1894 én 1920 op de boerderij gewoond moet hebben. Hieromtrent heb ik echter niets kunnen vinden.

Vanaf 1900 werd de hof verpacht aan Jan E.H. Borghans in huwelijk met Maria Erkens uit Voerendaal. Volgens het bevolkingsregister van Houthem kwam de familie Borghans-Erkens op 15 maart 1900 vanuit Voerendaal als landbouwer naar Houthem. Zij kregen drie kinderen, welke op hun beurt in Houthem huwden en kinderen kregen. Hun nazaten waren zeker tot en met 1926 in Houthem woon-achtig. Dhr. Jan Borghans stelde aan de in 1909 in Hout-hem opgerichte voetbalclub, het eerste speelveld ter beschikking in het Houthemmerbroek te Vroenhof. Op 15 maart 1918 werd het gezin weer uitgeschreven naar Voerendaal, dus exact na 3 pachttermijnen van 6 jaar.

Dhr. Joh.H. Frissen uit Itteren had de hof al op 21 februari 1917 gekocht maar verbouwde deze eerst in 1923 (dus 1 pachttermijn van 6 jaar later).

Het bovengenoemde echtpaar Frissen-Martens moet daarom, ten tijde van de verdrinking van Anna Maria in 1920, inwonend zijn geweest bij de familie Frissen-Vaessen, wat vervolgens inhoudt dat er een bepaalde familierelatie tussen beide Frissen-echtparen zou moeten bestaan. Welke, is nog onduidelijk. Deze veronderstelling volgend, is het dan ook niet geheel toevallig dat, na het overlijden van Joseph Frissen (de echtgenoot van de mogelijke in de put verdronken Anna Maria Martens) op 21 augustus 1923, dhr. Joh.H. Frissen de gelegenheid kreeg om e.e.a. te gaan verbouwen. Joh.H. Frissen overleed echter al in 1925, waarna zijn echtgenote Anne Maria Vaessen met haar dochter en 6 zonen de boerderij overnamen. Zij overleed op dezelfde dag, van hetzelfde jaar, als haar zus Guusta Vaessen: 26 april 1938.

Daarna werd de Houthemmerhof (groot 45 hectaren) verdeeld tussen de zonen Giel en George. De anderen kregen hun deel in de vorm van grond en/of geld. Giel kon zodoende in 1940 het huis Vroenhof 88 op zijn erfdeel bouwen, waarbij de achterliggende stallen nog als zodanig dienst bleven doen. Na het overlijden van Giels echtgenote in 1957 verkocht hij het huis en stallen rond 1960 aan een zekere uit Brabant afkomstige heer van Empel. Na een goed halfjaar verkocht deze het weer aan de aannemer Charles Bouwens, welke in de verbouwde achterliggende stallen later jarenlang een hotel heeft bedreven. Nadien werd het eigenlijke noordelijke middenschip van de Houthemmerhof omgebouwd tot twee appartementen.

George was in 1930 gehuwd met Maria Catharina Andrea Vaessen (geen familie van Anne Maria Vaessen) en woonde al die tijd in “ ’t Meerssenerbrook”, waar diverse van hun kinderen werden geboren. Na de erfdeling verhuisden zij in 1940 naar het boerderijgedeelte te Vroenhof.  In 1954 startte zoon Jan Frissen naast hun woonhuis, in een uit metalen golfplaten bestaande loods (zie foto), met het repareren en onderhouden van landbouwmachines. Vlak daarnaast startte George zelf in 1955 een Caltex tankstation.

 


Op de foto staat een Veldmeester tractor afgebeeld, welk merk vanaf november 1954 als eerste door Jan Frissen verkocht werd. Op de tractor zitten Gerda en Giel Frissen (zomer 1959).

In 1958 huwde Jan Frissen met Maria Kuijpers uit Schimmert. De stallen aan de westzijde van de Houthemmerhof werden afgebroken en hun woonhuis kwam er voor in de plaats. Van hieruit werd het bedrijf steeds verder naar achteren uitgebreid. Na het overlijden in 1973 van zijn vader George Frissen, kocht Jan de aan de oostzijde de grote boerderijschuur en achter-liggende stallen. In 1974 kocht hij aan de westzijde van de Houthemmerhof het café “De Driekoningen” van de familie Leukel-Lamerichs, waarna het café werd afgebroken en de vrijkomende grond bij het bedrijf werd getrokken. Na het overlijden in 1978 van zijn moeder Maria Catharina Andrea Vaessen, werd in 1979 uiteindelijk het oude boerderij-woonhuis ook aan zijn eigendom toegevoegd en werd een grote loods aan de westzijde opgezet voor het bedrijf.

In 1982 droeg Jan het roer over aan zijn oudste zoon en huidige directeur George Frissen jr. Ook zoon Luc is in het bedrijf actief evenals dochter Chantal en kleinzoon Mark. Sinds 1960 is het bedrijf verdeeld in een oostelijk en westelijk van de Houthemmerhof gelegen bedrijfsgedeelte. In al die tijd is het niet mogelijk geweest om een aansluiting tussen beide delen te bewerkstelligen.

Jubileum
Het is op 10 november 2004 precies 50 jaar geleden dat het “Mechanisatiebedrijf Frissen” werd opgericht. Het bedrijf is sinds 1-1-2003 verdeeld in Frissen Groen Techniek BV (voorheen Mechanisatie BV en Tuin & Park BV) en Frissen Intern Transport BV, welk laatste bedrijf in 1999 verhuisde naar bedrijventerrein De Valkenberg te Valkenburg/Broekhem.
Momenteel wordt gewerkt aan een plan om twintig zorg-woningen op de plaats van Frissen Mechanisatie BV te Houthem te realiseren. De woningen zijn bedoeld voor ouderen die zo nodig hulp en verzorging kunnen krijgen van het tegenover gelegen Zorgcentrum Vroenhof. Als alles lukt, verhuizen de twee bedrijven samen onder de naam Frissen Groen techniek BV ook naar bedrijventerrein De Valkenberg. Het dorp Houthem zal echter ook voor de vijfde generatie Frissen steeds de bakermat blijven van dit pur sang familiebedrijf.

Bronnen:
-   Monumenten Inventarisatie Project Limburg (1850-1940), Valkenburg 1988
-   Philippens H.J.J., Houthems Verleden, Eygelshoven 1983, pag. 263-265
-   Philippens H.J.J. , Echo’s uit Houthems Verleden, Eygelshoven 1992, pag. 18, 120, 135-136
-   Mechanisatiebedrijf Frissen (zie website www.frissen.nl)
-   Zilveren jubileum, in: Land van Valkenburg, 7-3-1980
-   45-jarig bestaansfeest, in: Heuvelland Aktueel, 16-11-1999
-   Bidprentjesverzameling Heemkundevereniging Houthem-St. Gerlach (zie website www.houthem.info)
-   Zorgcentrum Vroenhof, mw. Mullers-Duchateau (aug. 2004)
-   Familiearchief Frissen (mw. G. Pinckers-Frissen / mw. M. J. Frissen-Corten)
 


Gepubliceerd in 't Sjtegelke, (2004) nr 22, p. 26-30


naar boven

© Heemkundevereniging Houthem-St. Gerlach

Geen menu? Klik hier!